Έχουν φάση τα Θρησκευτικά;



Έχει φάση, έχει πλάκα: Δύο εκφράσεις που χρησιμοποιούνται αρκετά από τους εφήβους μαθητές μας για να περιγράψουν κάτι που τους προκαλεί το ενδιαφέρον, κάτι που τους αρέσει. Ισχύει όμως και για τα Θρησκευτικά;
Το συμπέρασμα ότι τελικά «τα Θρησκευτικά έχουν φάση» ανήκει σε μαθητή που ήταν μάλλον αρνητικά διακείμενος προς το μάθημα αρχικά. Ξέρετε… Από αυτά τα παιδιά που μας κοιτούν με «μισό μάτι». Αρχικά…
Οι εμπειρίες και αναμνήσεις σχεδόν όλων μας είναι από ένα μάθημα Θρησκευτικών, κατά τη διάρκεια του οποίου καθόμασταν στις μαθητικές καρέκλες και δεχόμασταν τη μετωπική διδασκαλία του καθηγητή μας. Τις περισσότερες φορές ήταν ένας μονόλογος από απολαυστικός έως ανιαρός, ανάλογα με το θέμα, τη μαεστρία και την προσωπικότητα του καθηγητή μας.
Μήπως ήρθε η στιγμή να σηκωθούμε επιτέλους από τις καρέκλες; Δεν αναφέρομαι τόσο σε εμάς τους εκπαιδευτικούς, που συνήθως (όχι πάντα) είμαστε όρθιοι για την εποπτεία, τον έλεγχο και την επιβολή της τάξης, αλλά στους μαθητές μας. Να φύγουν λίγο από την άβολη και ταυτόχρονα βολική καρέκλα; Εκτός από το ξεμούδιασμα του σώματος θα ξεμουδιάσει το μυαλό τους, η διάθεση για δημιουργικότητα και η αγάπη για το μορφωτικό αγαθό. Ίσως να συναντηθούμε με απρόσμενες και ευχάριστες εκπλήξεις.
Οι θεολόγοι είμαστε μια περίεργη ειδικότητα. Συνήθως αυτή την «περιέργεια» την ασπαζόμαστε κι εμείς. Πολύ συχνότερα βέβαια οι άλλοι. Μαθητές, γονείς, συνάδελφοι και η λεγόμενη «κοινή γνώμη».
Ίσως όμως το πλέον σημαντικό είναι το πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς τον εαυτό μας, τη θέση και το ρόλο μας στο σχολείο και το ύφος του μαθήματος των Θρησκευτικών και της διδασκαλίας μας. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα με τις αναταραχές και την επικαιρότητα στο χώρο της θρησκευτικής εκπαίδευσης πολλά ζητήματα ρόλου, θέσης και ύφους βρίσκονται υπό συζήτηση και ένταση.
Ο ρόλος που προσδίδουμε στο μάθημα των Θρησκευτικών, οι μέθοδοι που ακολουθούμε, το ύφος που υιοθετούμε είναι βασικά συστατικά του μαθήματος των Θρησκευτικών. Προφανώς και σε όλα τα μαθήματα, αλλά ειδικά στο μάθημα των Θρησκευτικών έχουν εξέχουσα θέση. Σε σημείο που μπορούν να εκμηδενίσουν ή και να ενισχύσουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Άξια λόγου και προσοχής είναι και η παράμετρος της μη λεκτικής επικοινωνίας (non verbal communication). Αυτό που θα λέγαμε ύφος, στυλ! Διαδραματίζει και αυτό σημαντικό ρόλο και έχει εξέχουσα θέση μέσα στην τάξη μας, στη σχέση με τους μαθητές μας και στην προσφορά προς αυτούς του μαθήματός μας. Και μάλιστα, όλα τα παραπάνω συνδέονται άμεσα και έμμεσα με το ύφος αυτό.
Σε ερωτηματολόγιο, το οποίο συμπληρώθηκε ανώνυμα από 278 μαθητές της Β΄ και Γ΄ τάξης Λυκείου (Απρίλιος – Μάιος 2018) στο σχολείο μου (Λύκειο Γαζίου), αποτυπώθηκαν ορισμένες τοποθετήσεις επί αυτών των ζητημάτων. Για παράδειγμα, οι μαθητές σε ποσοστό 84% απάντησαν ότι επηρεάζεται σε καταλυτικό βαθμό το ενδιαφέρον τους για το μάθημα των Θρησκευτικών από το αν συμπαθούν ή όχι τον καθηγητή τους, σε ποσοστό 94% θέλουν ο θεολόγος καθηγητής τους να είναι φιλικός και σε ποσοστό 98%(!) να έχει χιούμορ.
Καινοτομίες και πρωτοποριακές ιδέες πλέον στηρίζουν πολύ καλύτερα το μάθημα των Θρησκευτικών, από τη στιγμή που συμβαδίζουν, αλλά και στηρίζουν τη φιλοσοφία, τους στόχους και τα προσδοκώμενα του ΝΠΣ. Θεατρικοί αυτοσχεδιασμοί, μουσικές συνθέσεις και εκτελέσεις, πειραματισμοί με κάθε λογής τέχνη και εικαστική έκφραση ενεργοποιούν το δυναμισμό, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Δεν έχει τόση σημασία το «παραδοτέο», όση η συμμετοχικότητα των μαθητών και η αγάπη τους για το μάθημα με άξονα τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Υπό αυτές τις συνθήκες, το μάθημα των Θρησκευτικών έχει φάση. Και πολύ μάλιστα…
Κουκλοθέατρο και Θρησκευτικά
Στο Λύκειο Γαζίου περάσαμε από διάφορα στάδια αξιοποίησης της τέχνης και της υποκριτικής. Αυτοσχέδια θεατρικά, θέατρο σκιών, δημιουργία θιάσου καθηγητών και μαθητών… Καταλήξαμε τα δύο τελευταία χρόνια στο κουκλοθέατρο. Σε σχέση με άλλες θεατρικές μορφές, η χρήση και αξιοποίηση του κουκλοθεάτρου στο μάθημα των Θρησκευτικών έχει κάποιες ιδιαιτερότητες:
Καταρχήν, το κουκλοθέατρο είναι ένα θέαμα με καλλιτεχνική ελευθερία και οι μαθητές μας γίνονται δημιουργοί και ενεργητικοί θεατές.
α) Μπορεί να γίνει παράσταση πίσω από τη σκηνή, δεν είναι όμως και απαραίτητο. Θα σας δείξω ένα βίντεο που το ονομάζω «σκηνή σε 40 δευτερόλεπτα», αφού τόσο χρόνο διαρκεί η ανάπτυξη (το στήσιμο) μιας σκηνής που αποτελεί πρωτότυπη κατασκευή. Την χρησιμοποιούμε για παραστάσεις του σχολείου, είναι πολύ ελαφριά, μεταφέρεται εύκολα και  -ως πτυσσόμενη- απαιτεί πολύ μικρό χώρο για την αποθήκευση ή τη μεταφορά της.

β) Η κούκλα μπορεί να δημιουργηθεί με απλά υλικά από τους ίδιους τους μαθητές, συμβάλλοντας κατ’ αυτό τον τρόπο στην εκδήλωση, ανάπτυξη και καλλιέργεια κλίσεων, ενδιαφερόντων και χαρισμάτων στους μαθητές.
γ) Σε περίπτωση αξιοποίησης σκηνής παρακάμπτεται ο συνήθης ενδοιασμός και η απροθυμία των μαθητών να «εκτεθούν» ενώπιον κοινού, έστω κι αν αυτό αποτελείται αποκλειστικά ή κυρίως από συμμαθητές τους. Επίσης, προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο κοινό και καλλιεργεί την περιέργεια και φαντασία του (π.χ. ποιος ή ποια είναι αυτός ή αυτή που χειρίζεται την κούκλα και τη «ζωντανεύει»).
      δ) Αναπτύσσονται και κινητικές δεξιότητες, αφού οι κούκλες συνήθως «παίρνουν ζωή» με σχοινιά, είναι γαντόκουκλες ή δαχτυλόκουκλες. Μπορεί να είναι και μια απλή ζωγραφιά στα δάχτυλα ή στην παλάμη ή ακόμη και κίνηση των χεριών με τη βοήθεια φωτός και σκοταδιού (φωτοσκίαση).
       ε) Αναπτύσσεται η φαντασία, η δημιουργικότητα και η «ταύτιση» - ενσυναίσθηση μέσω της διαδικασίας ζωντανέματος μιας κούκλας. Η κούκλα λειτουργεί συμβολικά και ως παιχνίδι που συνδυάζει και το πραγματικό και το φανταστικό. Στην κούκλα ο μαθητής δίνει ταυτότητα, φωνή, κίνηση, προσωπικότητα, υπόσταση.
     στ) Η κούκλα μπορεί να δημιουργηθεί από ύφασμα, γάζα, γάζα και γύψο, χαρτόνι και άλλα εύπλαστα υλικά και η σκηνή από ξύλο ή/και χαρτόνι. Ακόμη και πίσω από μία ανοιχτή ομπρέλα στην τάξη μπορούν να κρύβονται και να εμφανίζονται οι κούκλες – αν αυτό δεν θεωρείται δεισιδαιμονία…
         Για να ανέβει μια παράσταση συνήθως χρειάζονται:
                              - ιδέες/σενάριο
                              - κούκλες/τεχνική
                              - πρόβες/κίνηση
                              - μουσική
                              - φωτισμός.
         Αξίζει λοιπόν να πειραματιστεί κανείς με το κουκλοθέατρο στα Θρησκευτικά. Και να μην τον ικανοποιεί το αποτέλεσμα (αρχικά υπάρχει αμηχανία και δυσπιστία) θα έχει περάσει σίγουρα σε ….άλλη φάση! Και πού ξέρουμε… Μπορεί κάποιοι να βγουν από την αφασία και να ανοίξουν την πόρτα στη φαντασία. Σίγουρα ωφελημένοι θα βγούμε…

Παναγιώτης Ασημακόπουλος
Θεολόγος καθηγητής



Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Έμμηνος ρύση και Θεία Κοινωνία

Η ομιλία μου στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 (2013)

Η θλιβερή εικόνα των μαθητών της Γ΄ Λυκείου

Απασφάλιση θεολόγου…

Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια….

Το «δικαίωμα» των καταλήψεων

Μεταξύ θεολόγων ειλικρίνεια…

Συζητώντας με έναν κομπλεξικό (…περί θρησκείας)

Θεέ μου, είσαι άδικος….

Γράμμα στον Ιούδα…