25 Μαρτίου: Αποδόμηση της αποδόμησης

Τελευταία έχει επικρατήσει να είναι οι εθνικές επέτειοι μια ωραιότατη αργία για τον κουρασμένο εργαζόμενο, δημόσιο υπάλληλο και μαθητή. Και δεν είναι κακό πράγμα οι αργίες και οι σχόλες, αρκεί να μη σχολάζει το μυαλό και η ψυχή μας.

Περί 25^ης Μαρτίου ο λόγος….

α) Είναι πασίγνωστο ότι η Επανάσταση στα διάφορα μέρη της υπόδουλης πατρίδας κηρύχθηκε τελικά σε ποικίλες ημερομηνίες, πριν και μετά την 25^η Μαρτίου, αν και ο Αλ. Υψηλάντης είχε προτείνει ως ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης την 25η Μαρτίου για προφανείς λόγους σημειολογίας και συμβολισμού (Ευαγγελισμός = καλή είδηση) από... το 1820! Υπό τις συνθήκες της εποχής και με τα μέσα επικοινωνίας, συντονισμού και κοινωνικής δικτύωσης του τότε δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Η πρόταση όμως αυτή έγινε αργότερα αποδεκτή από τους Βαυαρούς για τον κοινό εορτασμό. Δεν ήρθε λοιπόν η «κακή» Εκκλησία για να καπελώσει την Επανάσταση, όπως αστήρικτα και προκατειλημμένα υποστηρίζεται από κάποιους. Διαβάζουμε τις πηγές μέσα μέσα...

β) Κανείς ποτέ δεν πρόβαλε όλους τους τότε ιεράρχες ως ένθερμους υποστηρικτές του Αγώνα από την αρχή του. Ασφαλώς κάποιοι ήταν βολεμένοι, άλλοι φοβισμένοι, ευθυνόφοβοι ή διστακτικοί. Υπήρχαν από όλα τα είδη, όπως συνέβαινε και σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Βέβαια, εμείς κρίνουμε εκ του αποτελέσματος και από την ασφάλεια του γραφείου μας. Αυτοί ήταν πριν από τα γεγονότα και έβλεπαν και το γυμνό σπαθί του Τούρκου κατακτητή. Ειδικά οι ανώτερης βαθμίδας κληρικοί με πρώτους τους εκάστοτε Πατριάρχες έπρεπε συχνά να ελίσσονται διπλωματικά για αποφυγή γενικών σφαγών. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο απαγχονισθείς Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄. Το να μιλούν κάποιοι για προδοτική στάση όλης της Εκκλησίας ξεπερνάει κάθε προκατειλημμένη ανάγνωση της ιστορίας.

γ) Οι αυτόκλητοι σωτήρες μας από τους «μύθους» που μας περιτριγυρίζουν, ερμηνεύουν τους πίνακες ζωγραφικής ως κατά γράμμα ιστορικά ντοκουμέντα για να πουν σε αυτούς που δεν το κάνουν ότι κάτι τέτοιο …είναι λάθος. Έτσι το κρυφό σχολειό δεν υπήρχε, γιατί… απλούστατα υπάρχει σχετικός πίνακας με το θέμα του. Άρα είναι μύθος. Μάλλον ποτέ δεν έγινε και η σφαγή της Χίου, αφού υπάρχει σχετικός πίνακας.

Πράγματι, ειρωνικά μιλώντας, τι λόγο ύπαρξης είχε η κρυφή εκπαίδευση (ως περιεχόμενο κι όχι τόσο ως ..κτίριο) σε μια τόσο φωτισμένη, ανεκτική και προοδευτική κοινωνία; Παντού διδασκόταν ελεύθερα η ελληνική ιστορία με έμφαση στη Βυζαντινή περίοδο. Μάλιστα, ο δάσκαλος μάθαινε ελεύθερα τους μαθητές του τραγούδια και θρήνους για την άλωση της Πόλης και το θρύλο του μαρμαρωμένου Βασιλιά. Γενικά, το επίσημο σχολείο καλλιεργούσε στους μαθητές το «ποθούμενο» για τη λευτεριά.

Της ειρωνείας συνεχιζομένης, ιδιαίτερη βαρύτητα δινόταν στη θρησκευτική παιδεία. Στην πίστη στη θεότητα του Χριστού, στην Ανάσταση του Θεού και συνεπαγωγικά και του Γένους. Οι αίθουσες ήταν γεμάτες από εικόνες του Χριστού και των αγίων. Το γεγονός ότι το Κοράνι δεν δέχεται τα παραπάνω (κι άλλα πολλά) ούτε για αστείο είναι αμελητέα λεπτομέρεια. Ασχετοσύνης το ανάγνωσμα.
Εν τέλει, οι φωτεινές εξαιρέσεις χρονικών περιόδων και κατά τόπους πασάδων δεν μετατρέπουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε έναν όμορφο κόσμο, αγγελικά πλασμένο…

Τελικά, ο Θούριος του Ρήγα είναι πάντα διαχρονικός: Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Ελεύθερο πνεύμα, ελεύθερη σκέψη, αναζήτηση και μόρφωση θα μάς σώσουν από τους "σωτήρες". 

Παναγιώτης Ασημακόπουλος

Θεολόγος καθηγητής